یکی از سرطان‌های شایع در میان زنان دنیا و ایران سرطان سینه است. تشخیص زودهنگام سرطان سینه تأثیر مستقیمی بر درمان این بیماری دارد. چکاب و غربال‌گری‌های منظم می‌تواند باعث تشخیص زودهنگام سرطان سینه شود. در ادامه همراه بهتیام باشید تا با علائم سرطان سینه، عوامل خطرساز در بروز این سرطان و غربالگری برای این بیماری آشنا شوید.
علائم سرطان پستان چیست؟
اولین علامت سرطان سینه معمولاً مشاهده و لمس بافتی سفت یا وجود توده‌ای در سینه یا زیر بغل است.
نشانه‌های دیگر این بیماری عبارت‌اند از:
- درد در زیر بغل یا سینه که با سیکل قاعدگی تغییر نمی‌کند
- بزرگ شدن منافذ پوست سینه (شبیه پوست پرتقال) یا قرمزی آن
- التهاب در اطراف یا روی نوک یکی از سینه‌ها
- ترشح از نوک سینه، مایعاتی که معمولاً حاوی خون باشد
- فرورفتن نوک سینه به داخل
- تغییر در اندازه یا شکل ظاهری سینه
- پوست¬اندازی یا پوسته‌پوسته شدن سینه یا نوک آن
البته بیشتر توده‌های سینه، سرطانی نیستند. بااین‌وجود، زنان باید در صورت مشاهده‌ی توده یا برجستگی در سینه‌ی خود برای معاینه به پزشک مراجعه کنند.
علت ایجاد سرطان سینه
پس از بلوغ، سینه‌ی یک زن از چربی، بافت همبند و هزاران لوبول تشکیل‌شده است. لوبول‌ها غده‌های ریزی هستند که در سینه شیر تولید می‌کنند. لوله‌های ریزی که مجاری شیر نامیده می‌شوند و شیر را به سمت نوک سینه می‌برند.
سرطان یعنی تکثیر مهار نشده‌ی سلول‌ها. سلول‌ها در نقطه‌ی معمول چرخه‌ی زندگی خود نمی‌میرند. گاهی ممکن است این رشد سلولی بیش‌ازحد، باعث سرطان شود؛ زیرا تومور، مواد مغذی و انرژی موجود را استفاده می‌کند و سلول‌های اطراف خود را از آن‌ها محروم می‌کند. سرطان سینه، به‌طورمعمول از پوشش داخلی مجاری شیر یا لوبول‌های تأمین‌کننده‌ی شیر شروع می‌شود و ممکن است از آنجا به سایر قسمت‌های بدن گسترش پیدا کند.
عوامل خطرساز در بروز سرطان سینه
علت دقیق ابتلا به سرطان سینه درواقع هنوز مشخص نیست، اما برخی فاکتورهای خطرزا، احتمال بروز آن را بیشتر می‌کند که شامل موارد زیر است:
1. سن
خطر ابتلا به سرطان سینه با بالا رفتن سن افزایش پیدا می‌کند. در 20 سالگی، احتمال ابتلا به سرطان سینه 06/0 درصد است؛ اما در 70 سالگی این رقم به 3.84 درصد می‌رسد.
2.ژنتیک
زنانی که جهش‌های خاصی را در ژن‌های BRCA1 و BRCA2 دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه، سرطان تخمدان یا هر دو هستند. افراد، این ژن‌ها را از والدین خود به ارث می‌برند. جهش در ژن TP53 نیز با افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه ارتباط دارد؛ یعنی اگر یکی از بستگان نزدیک سرطان سینه دارد یا قبلاً داشته است، احتمال ابتلا به سرطان سینه در فرد افزایش می‌یابد. دستورالعمل‌های فعلی توصیه می‌کنند که افرادی که شرایط زیر را دارا هستند، آزمایش ژنتیک انجام دهند:
- کسانی که سابقه‌ی خانوادگی سرطان سینه، تخمدان، لوله‌های رحمی یا سرطان صفاقی دارند
- کسانی که در نژاد آن‌ها سابقه‌ی سرطان سینه‌ی مرتبط به جهش‌های ژنی BRCA1 یا BRCA2 وجود دارد، برای مثال افرادی با نژاد یهودی اشکنازی
3. سابقه سرطان سینه یا توده‌های سینه
زنانی که سابقه‌ی ابتلا به سرطان سینه دارند، بیشتر از دیگران احتمال ابتلای دوباره را دارند. وجود بعضی از توده‌های غیر سرطانی در سینه، احتمال ابتلا به سرطان در آینده را افزایش می‌دهد. افرادی که سابقه‌ی سرطان‌های سینه، تخمدان، لوله‌های رحمی یا سرطان صفاقی دارند باید از پزشک خود در مورد انجام آزمایش ژنتیک مشورت بگیرند.
4. بافت متراکم سینه
احتمال تشخیص سرطان سینه در زنانی که سینه‌های متراکم‌تری دارند بیشتر است.
5. قرار گرفتن در معرض استروژن و شیردهی
به نظر می‌رسد قرار گرفتن در معرض استروژن به مدت طولانی خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش می‌دهد. این وضعیت می‌تواند با شروع زودهنگام قاعدگی (سنین پایین) یا یائسگی دیرهنگام (سنین بالاتر) رخ دهد. در فاصله‌ی بین این دو نقطه، یعنی شروع قاعدگی تا یائسگی، سطح استروژن بدن بالا است. به نظر می‌رسد که شیردهی، به‌خصوص اگر بیش از 1 سال باشد، احتمال ابتلا به سرطان سینه را کاهش می‌دهد. به‌احتمال‌زیاد، به دلیل پائین آمدن سطح استروژن در دوره‌ی بارداری و شیردهی این اتفاق رخ می‌دهد.
6. وزن بدن
زنانی که بعد از یائسگی دچار اضافه‌وزن یا چاقی می‌شوند احتمال مبتلا شدنشان به سرطان سینه بیشتر است؛ آن‌هم به خاطر افزایش سطح استروژن است. امکان دارد مصرف زیاد شکر نیز عاملی تأثیرگذار باشد.
7. مصرف الکل
به نظر می‌رسد، مصرف مداوم الکل در ایجاد سرطان سینه نقش داشته باشد. بنا به اعلام انستیتوی ملی سرطان آمریکا (NCI)، مطالعات نشان داده است که زنانی که الکل مصرف می‌کنند در مقایسه با کسانی که الکل مصرف نمی‌کنند، ریسک بالاتری برای ابتلا به سرطان سینه دارند. کسانی که میزان متوسط تا فراوانی الکل می‌نوشند، نسبت به کسانی که مصرف کمتری دارند، خطر ابتلا بالاتری دارند.
8. قرارگیری در معرض اشعه پرتودرمانی
قرار گرفتن در مقابل اشعه هنگام پرتودرمانی ممکن است خطر ابتلا به سرطان سینه در آینده را افزایش دهد.
9. هورمون درمانی
طبق گفته‌ی انستیتوی ملی سرطان آمریکا، تحقیقات نشان داده است که داروهای ضدبارداری خوراکی ممکن است خطر ابتلا به سرطان سینه را اندکی افزایش دهند. بنا بر اعلام انجمن سرطان آمریکا، درمان جایگزینی هورمون (HRT) و به‌طور خاص استروژن-پروژسترون درمانی (EPT)، با افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه مرتبط است.
10.پروتز سینه و شانس بقای مبتلایان به سرطان سینه
تحقیقی در سال 2013 نشان داد زنانی که دارای پروتز سینه هستند و از طرفی مبتلا به سرطان سینه شده‌اند، ریسک بالاتر مرگ در اثر این بیماری دارند. این امر به این خاطر است که در هنگام غربالگری، پروتز سرطان را پوشانده است یا به این دلیل که پروتزها تغییراتی در بافت سینه ایجاد می‌کنند. در طرف مقابل، پژوهشی که در سال 2015 در ژورنال جراحی‌های زیبایی منتشر شد، نشان می‌داد که پروتز سینه ریسک ابتلا به سرطان سینه را افزایش نمی‌دهد. تحقیقات دانشمندان برای تأیید این ارتباط همچنان ادامه دارد.
غربالگری منظم
دستورالعمل‌های متفاوتی در مورد تعداد دفعات انجام غربالگری سرطان سینه در زنان وجود دارد. توصیه بر این است که زنان 40-49 ساله با ریسک متوسط برای ابتلا به سرطان سینه باید در مورد مزایا و خطرات غربالگری منظم با پزشک خود مشورت کنند.
بین 50 تا 74 سالگی، زنانی که ریسک متوسطی برای ابتلا به سرطان دارند باید هر 2 سال یک‌بار غربالگری داشته باشند. بعد از 75 سالگی، پزشکان فقط غربالگری را برای زنانی با امید به زندگی 10 سال یا بیشتر توصیه می‌کنند.علی‌رغم توصیه‌های متفاوت، بیشتر کارشناسان موافق‌اند که زنان باید از 40 سالگی به بعد در مورد غربالگری سرطان سینه با پزشک خود صحبت کنند.
پیشگیری
هیچ راهی برای جلوگیری از سرطان سینه وجود ندارد. بااین‌حال، برخی از شیوه‌های مربوط به سبک زندگی می‌تواند خطر ابتلا به سرطان سینه و انواع دیگر سرطان را به طور قابل‌توجهی کاهش دهد مانند
- پرهیز از مصرف زیاد الکل
- داشتن یک رژیم غذایی دائمی و سالم حاوی مقدار زیادی میوه و سبزیجات تازه
- ورزش کافی
- حفظ شاخص توده بدنی (BMI) سالم