وقتی شما یا یکی از عزیزان‌تان مبتلا به دیابت باشید، با انجام آزمایش‌هایی می‌توانید از بروز یا گسترش بعضی عوارض دیابت جلوگیری کنید. وقتی دیابت دارید، معمولاً با این آزمایش‌ها، ناآشنا نیستید. در این مقاله درباره دو آزمایش که به شما و پزشکتان در کنترل قند خون بالا یا مراقبت از کلیه‌های کمک می‌کند آشنا خواهید شد.
آزمایش مربوط به کلیه برای افراد دیابتی
حدود یک سوم از مبتلایان به دیابت ممکن است دچار مشکلاتی در ناحیه کلیه شوند. اما کنترل زودهنگام و سفت و سخت قند و فشار خون، همراه با کمک برخی از داروها، میتواند عملکرد این اندام‌ها را به شکلی که باید باشد حفظ کند.
برای بررسی وجود مشکل، احتمالاً پزشک آزمایشاتی را برای اندازه‌گیری مقدار پروتئین موجود در ادرارتان تجویز کند. این آزمایش برای تشخیص عارضه میکروآلبومینوری انجام می‌شود. این عارضه هنگامی بروز می‌کند که مقادیر کمی آلبومین که پروتئین اصلی خون شماست به ادرار نشت کند. بدون تشخیص و درمان به‌موقع، سرعت دفع آلبومین در ادرار افزایش پیدا می‌کند، کلیه‌های شما آسیب می‌بیند و در نهایت میتواند از کار بیفتد.
اگر مبتلا به دیابت نوع یک هستید، احتمالاً تا پنج سال پس از تشخیص بیماری، این آزمایش برای شما تجویز نخواهد شد. اما بعد از پنج سال ممکن است پزشک از شما بخواهد که این آزمایش را در بازه‌های زمانی مشخصی انجام دهید.
اما اگر مبتلا به دیابت نوع دو باشید، باید این آزمایش را به محض تشخیص بیماری و پس از آن به صورت سالانه انجام دهید. علت چنین ضرورتی این است که سطح قند خون شما احتمالاً از سال‌ها قبل از اینکه متوجه شوید بالا رفته است.
اقدامات لازم پس از نتیجه مثبت در آزمایش میکروآلبومینوری
اگر نتیجه آزمایش میکروآلبومینوری مثبت باشد، یعنی کلیه‌های شما پروتئین را به داخل ادرارتان نشت می‌دهد. این به آن معناست که حتی اگر حال‌تان خوب باشد و هیچ علائمی نداشته باشید کلیه‌های شما به شکلی که باید کار نمی‌کنند و این مشکل میتواند برای شما عوارضی ایجاد کند. پزشک برای کنترل عارضه‌ها، به شما کمک می‌کند. ممکن است برای جلوگیری از آسیب بیشتر مصرف داروهای خاصی را شروع کنید.
اگر سطح میکروآلبومین شما زیاد باشد، پزشک احتمالاً آزمایش دیگری را پیشنهاد می‌کند که مستلزم جمع‌آوری نمونه ادرار طی 24 ساعت است. این آزمایش بهتر میتواند میزان آسیب به کلیه‌ها را نشان دهد و مشخص کند که عملکردشان در چه سطحی است. علاوه بر این، از شما می‌خواهد نکاتی را در زندگی خود رعایت کنید. مواردی که ممکن است در آسیب به کلیه‌ها مؤثر باشد در زیر آمده است:
قند خون بالا: پژوهش‌ها نشان می‌دهد کنترل سفت و سخت قند خون میتواند آسیب به کلیه‌ها را کاهش دهد، بنابراین پزشکتان ممکن است درمان‌های تهاجمی‌تری را برای شما شروع کند.
فشار خون: کاهش فشار خون ریسک ابتلا به آسیب کلیوی مرتبط با دیابت را کاهش می‌دهد. سعی کنید هر بار به مطب پزشک می‌روید، به پزشک یادآوری کنید که فشار خونتان را چک کند. فشار خون توصیه‌شده برای بیشتر مبتلایان به دیابت کمتر از 130 روی 80 است.
کلسترول: افزایش تدریجی میکروآلبومینوری با خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی مرتبط است. بنابراین، پزشک تلاش خواهد کرد با همکاری شما کلسترول و سایر چربی‌ها را در محدوده سالمی نگه دارد.
دیگر عوامل افزایش‌دهنده ریسک بیماری کلیوی: داشتن اضافه‌وزن یا چاقی مفرط و سیگار کشیدن می‌توانند خطر ابتلا به بیماری کلیه را افزایش دهند.
آزمایش مربوط به قند خون بالا
اگر مبتلا به دیابت نوع یک هستید، احتمالاً پزشک از شما می‌خواهد ادرارتان را برای وجود کتون تست کنید. بدن شما وقتی انسولین کافی نداشته باشد نمی‌تواند از گلوکز برای تأمین انرژی لازم سلول‌ها استفاده کند. در چنین شرایطی برای ساخت این انرژی، به ذخایر چربی روی می‌آورد و کتون می‌سازد. کتون‌ها در مقادیر زیاد سمی هستند. زیاد بودن مقدار کتون میتواند یک عارضه اورژانسی بالقوه مرگبار به نام کتواسیدوز ایجاد کند.
چگونگی تست سطح کتون‌ها
آزمایشگاه سطح کتون‌های موجود در ادرار را چک می‌کند. اما خودتان هم می‌توانید آن را بررسی کنید. برای این کار از داروخانه یک کیت مخصوص که نوار تست کتون نام دارد بخرید. نوار تست کتون معمولاً بدون نسخه در دسترس است. برای بررسی کتون با نوار تست کتون مراحل زیر را انجام دهید:
- راهنمای استفاده روی بسته‌بندی را بخوانید.
- دستان‌تان را بشویید و یک مقدار از ادرارتان را در یک ظرف جمع‌آوری کنید.
- نوار را برای چند ثانیه داخل ادرار فرو کرده و سپس خارج کنید.
- برای تغییر رنگ نوار به اندازه مدت‌زمانی که روی بسته‌بندی به آن اشاره شده است صبر کنید.
- پس از تغییر رنگ نوار، نوار را با رنگ‌های روی بسته مقایسه کنید تا بدانید چه مقدار کتون در ادرارتان موجود است. هر چه رنگ نوار تیره‌تر باشد، نشان‌دهنده بالاتر بودن غلظت کتون در ادرار شماست.
- قبل از شستن دوباره دست‌هایتان، ادرار و نوار تست را در جایی مناسب دور بیندازید.
زمان آزمایش کتون
اگر مبتلا به دیابت نوع 1 هستید، و یکی از شرایط زیر را دارید ممکن است لازم باشد ادرار خود را برای وجود کتون چک کنید:
- احساس سرماخوردگی، آنفلوانزا یا بیماری دیگری می‌کنید و حالت تهوع یا استفراغ دارید.
- باردار هستید.
- سطح قند خون شما بیش از 300 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.
- علائم قند خون بالا را دارید؛ عطش یا خستگی شدید، احساس برافروختگی یا سردرگمی دارید، یا نفستان بوی میوه می‌دهد.
- پزشک از شما بخواهد سطح کتون بدنتان را بررسی کنید.
اگر به دیابت نوع 2 مبتلا هستید، حتی در صورت مصرف انسولین هم احتمال بالایی برای داشتن تعداد زیادی کتون ندارید. اما این عارضه ممکن است طی یک بیماری شدید اتفاق بیفتد. پزشک ممکن است در موارد زیر از شما بخواهید که سطح کتون بدن خود را بررسی کنید:
- سرماخوردگی، آنفولانزا، بیماری دیگر، حالت تهوع یا استفراغ بی‌دلیلی دارید.
- سطح قند خون شما بیش از 300 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است و در طول روز همچنان بالاتر می‌رود.
زمان لازم برای مراجعه به پزشک پس از بررسی سطح کتون
نتیجه تست کتون ادرار همیشه باید منفی باشد. پس هر نتیجه مثبتی را سریع به پزشک خود گزارش دهید. به علاوه اگر قند خون شما همچنان بالا است، یا هر یک از موارد درد شکمی، حالت تهوع، استفراغ، تنفس سریع، بوی نفس شیرین یا ادرار زیاد دارید، لازم است فوراً به پزشکتان اطلاع دهید. پزشک ممکن است برای کنترل وضعیت‌تان، موارد زیر را از شما بخواهد:
- مقدار زیادی آب و مایعات بنوشید تا بتوانید کتون را دفع کنید و آب بدنتان کم نشود.
- به چک کردن قند خون خود ادامه دهید. اگر همچنان قند خونتان بالا است، شاید لازم باشد مقدار کمی انسولین سریع‌الاثر به خود تزریق کنید.
- به مرکز اورژانس بروید تا بتوانید داروهای تجویزی لازم و انسولین دریافت کنید.
پیشنهاد آخر
دیابت نیاز به بررسی روزانه توسط خود شما دارد. بهتر است تست‌هایی که روزانه انجام می‌دهید از جمله تست قند خون یا نتایج هر آزمایش ادرار مانند تست کتون را ثبت کنید. این اطلاعات میتواند به شما و پزشکتان درمورد هرگونه مشکل احتمالی هشدار بدهد. آنها را در هر جلسه ویزیت پزشک به مطب ببرید. این کار میتواند کمک بزرگی در جهت مدیریت عالی بیماری شما باشد.
