اهمیت ویتامین B6 برای بدن

ویتامین B6 یا پیریدوکسین از خانواده ویتامین‌های گروه B است که برای رشد طبیعی مغز و حفظ سلامت سیستم عصبی و ایمنی شما ضروری است. این ویتامین محلول در آب در بدن تولید نمی‌شود به همین دلیل باید از طریق غذا یا از طریق مکمل‌ها دریافت شود. در این مقاله از ضرورت مصرف ویتامین B6، نشانه‌های کمبود این ویتامین در افراد و عوارض مصرف بیش از حد آن آگاه شوید.

ویتامین B6 برای بدن چه فوایدی دارد؟

در اینجا با تأثیرات ویتامین B6 بر بدن آشنا شوید:

کاهش علائم افسردگی و بالا بردن روحیه مثبت

ویتامین B6 در تنظیم خلق مؤثر است. برخی از منابع علمی ارتباط ویتامین B6 با بالا بردن سطح سروتونین و دوپامین به‌عنوان تنظیم‌کننده‌های احساسات را تائید کرده‌اند. به همین دلیل این ویتامین می‌تواند در بهبود سلامت افراد افسرده مؤثر باشد. اگرچه این ویتامین در تنظیم خلق‌وخو مؤثر است اما راهکار درمان بیماری افسردگی نیست. دانشمندان در حال تحقیق بیشتر درباره این موضوع هستند.

کاهش خطر آلزایمر

ویتامین B6 می‌تواند در بهبود عملکرد مغز و جلوگیری از بیماری آلزایمر نقشی مفید داشته باشد. معمولاً ویتامین B در کنار سایر ویتامین‌ها و مراقبت‌های درمانی نقش مثبتی در عملکرد مغز دارد.

کاهش تهوع دوران بارداری

از این ویتامین برای کاهش تهوع و استفراغ دوران بارداری استفاده می‌شود. در مطالعه‌ای که بر روی 342 زن در 17 هفته اول بارداری صورت گرفت نتایج نشان داد که مصرف روزانه مکمل ویتامین B6 به مقدار 30 میلی‌گرم به‌طور قابل‌توجهی احساس تهوع را پس از 5 روز کاهش می‌دهد. اما به یاد داشته باشید هرگز هیچ مکملی را مخصوصاً در دوران بارداری بدون اجازه پزشک مصرف نکنید. اگر برای کاهش علائم تهوع دوران بارداری، تمایل به مصرف مکمل B6 دارید، حتماً با پزشک خود قبل از استفاده صحبت کنید.

سندرم پیش از قاعدگی

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد ویتامین B6 می‌تواند علائم سندرم پیش از قاعدگی را کاهش دهد.

کاهش گرفتگی عروق و خطر بیماری قلبی

ویتامین B6 ممکن است از گرفتگی عروق جلوگیری کرده و خطر بیماری قلبی را به حداقل برساند. تحقیقات نشان داده است که ویتامین B6 با کمک فولات یا همان ویتامین B9 و ویتامین B12 سطوح بالای هموسیستئین خون را کنترل می‌کند. افزایش سطح هموسیستئین ممکن است ریسک ابتلا به بیماری‌های قلب و عروق خونی را افزایش دهد. با این‌ حال، تحقیقات نشان نداده‌اند که مصرف این ترکیب از مکمل‌ها ریسک ابتلا به بیماری قلبی عروقی و سکته مغزی را کاهش می‌دهد.

کاهش احتمال ابتلا به سرطان

دریافت مقدار کافی ویتامین B6 ممکن است خطر ابتلا به بعضی از سرطان‌ها را کاهش دهد. بررسی 12 مطالعه نشان داده است که سطح کافی از ویتامین B6 امکان ابتلا به سرطان روده بزرگ را کاهش می‌دهد. البته مطالعات بیشتری برای تأثیر این ویتامین بر کاهش انواع سرطان‌ها نیاز است.

کمک به درمان کم‌خونی سیدروبلاستیک

دانشمندان دریافته‌اند که ویتامین B6 در درمان این نوع کم‌خونی ژنتیکی مؤثر است.

تقویت سلامت چشم

ویتامین B6 ممکن است در جلوگیری از بیماری‌های چشمی، به‌ویژه نوعی از بین رفتن بینایی که در افراد مسن به نام دژنراسیون ماکولا وابسته به سن یا AMD وجود دارد، نقش داشته باشد. علاوه بر این برخی از پژوهش‌ها حاکی از تأثیر مثبت این ویتامین بر کاهش اختلالات شبکه‌ای چشم است.

ویتامین B6 در چه مواد غذایی وجود دارد؟

منابع غذایی که به‌ صورت طبیعی حاوی ویتامین B6 هستند شامل موارد زیر است:

• گوشت بوقلمون
• گوشت مرغ
• ماهی‌ها از جمله ماهی تن و ماهی سالمون
• نخود
• سیب‌زمینی پخته‌شده با پوست
• موز
• اسفناج

چه کسانی در معرض کمبود ویتامین B6 هستند؟

افرادی که بیماری‌های کلیوی یا عارضه‌هایی مانند سندرم سوءجذب که روده کوچک را از جذب مواد مغذی بازمی‌دارد دارند، به‌احتمال‌زیاد دچار کمبود ویتامین B6 هستند. برخی بیماری‌های ژنتیکی و برخی داروهای صرع نیز منجر به کمبود ویتامین B6 می‌شود. کمبود ویتامین B6 باعث می‌شود تا فرد به ‌اندازه کافی گلبول قرمز برای انتقال اکسیژن به بافت‌های بدن نداشته باشد. در این حالت می‌تواند فرد دچار گیجی، سردرگمی، افسردگی و ضعف سیستم ایمنی شود.

علائم کمبود ویتامین B6 چیست؟

این ویتامین مفید و سخت‌کوش می‌تواند بر تمام بدن تأثیر بگذارد. بنابراین کمبود آن نیز شما را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. کمبود ویتامین B6 می‌تواند بر روحیه، اشتها، خواب و تفکر شما اثر بگذارد. شما حتی برای تبدیل غذا به انرژی، مبارزه با عفونت و کمک به انتقال اکسیژن توسط خون به تمام بدن به این ویتامین نیاز دارید. هرچند کمبود این ویتامین در بدن زیاد رخ نمی‌دهد اما علائم زیر می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که به مقدار کافی ویتامین B6 دریافت نمی‌کنید:

خستگی و ضعف

کمبود بسیار شدید ویتامین B6 می‌تواند باعث کم‌خونی شود. در نتیجه ممکن است شما احساس خستگی و ضعف داشته باشید. هرچند کم‌خونی می‌تواند نشان‌دهنده کمبود آهن، فولات و ویتامین B12 هم باشد.

راش پوستی

کمبود ویتامین B6 می‌تواند روی پوست شما هم اثر بگذارد. درواقع کمبود این ویتامین باعث ایجاد تغییرات شیمیایی در بدن می‌شود. این تغییرات بیشتر اوقات شامل پوسته‌شدن پوست و راش همراه با خارش مخصوصاً روی پوست صورت می‌شود که به آن درماتیت سبورئیک می‌گویند. با گذشت زمان ممکن است این علائم بیشتر شود. اگر کمبود جزئی داشته باشید احتمالاً این علائم ماه‌ها و سال‌ها طول بکشد.

لب‌های خشک و ترک‌خورده

دهان شما می‌تواند کمبود ویتامین B6 را نشان دهد. در صورت کمبود این ویتامین لب‌های شما ممکن است پوسته‌پوسته شوند، گوشه‌های آن ترک بخورد و زبان‌تان متورم شود.

تضعیف سیستم ایمنی

کمبود ویتامین B6 می‌تواند مقابله با عفونت و بیماری را سخت‌تر کند.

بی‌حسی در دست‌ها و پاها

سایر ویتامین‌های گروه B مانند ویتامین B12 و B6 برای سالم ماندن اعصاب شما ضروری است. ویتامین B6 می‌توند روی نوروپاتی محیطی که نوعی اختلال در عملکرد اعصاب است تأثیر بگذارد. نوروپاتی محیطی می‌تواند باعث ایجاد بی‌حسی در اندام‌های شما مانند دست‌ها و پاها شود.

بدخلقی در کودکان شیرخوار

گریه و بدخلقی در کودک شما می‌تواند نشانه کمبود ویتامین B6 باشد. کمبود شدید این ویتامین ممکن است منجر به تشنج در کودکان شود. کمبود ویتامین B6 حتی می‌تواند کودک شما را نسبت به صداها حساس‌تر کند.

تهوع بارداری

مادران باردار بیشتر از سایر زنان به دریافت ویتامین B6 در رژیم غذایی خود نیاز دارند. اگر تهوع بارداری دارید شاید پزشک برای شما ویتامین B6 تجویز کند. فراموش نکنید که فقط در صورت تجویز پزشک از این مکمل در بارداری استفاده کنید.

اختلال در عملکردهای مغز

ویتامین B6 به تنظیم عملکرد حافظه و روحیه شما کمک می‌کند. اگر دچار احساس گیجی یا غم اندوه شدید به ویژه در سن بالا هستید، ممکن است دچار کمبود ویتامین B6 باشید. کمبود این ویتامین مخصوصاً بعد از سکته مغزی، شکستگی لگن یا یک بیماری سخت می‌تواند منجر به افسردگی شود.

سرطان

ویتامین B6 نقش مهمی در افزایش یا کاهش خطر ابتلا به سرطان بازی می‌کند. البته تحقیقات هنوز نشان نداده‌اند که این تأثیر به چه علت است، اما مطالعات ارتباطی بین کمبود ویتامین B6 و سرطان معده و مری پیدا کرده‌اند. کمبود این ویتامین می‌تواند خطر ابتلا به سرطان‌های پستان و پروستات را نیز افزایش دهد.

چرا ویتامین B6 در بارداری مهم است؟

دریافت مقدار کافی از ویتامین B6 برای رشد مغز و عملکرد سیستم ایمنی کودک مهم است. به علاوه تحقیقاتی نشان داده است که دریافت میزان کافی از این ویتامین می‌تواند روی کاهش تهوع بارداری تأثیر بگذارد.

آیا مصرف زیاد مکمل ویتامین B6 عوارض دارد؟

تا زمانی که ویتامین B6 به‌عنوان مکمل در دوزهای مناسب استفاده ‌شود، احتمالاً برای شما ایمن و بی‌خطر باشد. البته مصرف زیاد ویتامین B6 از طریق مواد غذایی نمی‌تواند چندان مضر باشد. اما دریافت دوز بالای مکمل‌های حاوی ویتامین B6 می‌تواند باعث مشکلات زیر شود:

• عدم کنترل عضلات یا عدم هماهنگی حرکات اختیاری یا آتاکسی
• ضایعات پوستی دردناک و بدشکل
• علائم گوارشی مانند سوزش سر دل و حالت تهوع
• حساسیت به نور خورشید
• بی‌حسی
• کاهش توانایی احساس درد یا درجه حرارت شدید

اگر علاقه‌مند به مصرف مکمل B6 هستید، در مورد ایمنی و مقدار مناسب با پزشک مشورت کنید.

مکمل ویتامین B6 با چه داروهایی تداخل دارد؟

اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید، قبل از مصرف مکمل ویتامین B6 با پزشک خود مشورت کنید. تداخلات دارویی محتمل شامل موارد زیر است:

آلترتامین (هگزالن): مصرف ویتامین B6 با این داروی شیمی‌درمانی ممکن است اثربخشی آن را کاهش دهد، مخصوصاً اگر این دارو با داروی شیمی‌درمانی سیس‌پلاتین همراه باشد.

باربیتورات: باربیتورات‌ یک نوع دپرسانت است. دپرسانت به دسته‌ای از داروها که سیستم عصبی مرکزی را سرکوب می‌کنند گفته می‌شود. مصرف ویتامین B6 با این داروها، ممکن است باعث کاهش مدت و شدت اثر دارو شود.

داروهای ضدتشنج: مصرف ویتامین B6 با فوس‌فنی‌توئین یا فنی‌توئین ممکن است مدت و شدت اثر دارو را کاهش دهد.

لوودوپا: از مصرف مکمل ویتامین B6 با این دارو که برای درمان بیماری پارکینسون استفاده می‌شود، خودداری کنید. ویتامین B6 ممکن است اثربخشی این دارو را کاهش دهد.