سرطان سینه شایع‌ترین سرطان تهاجمی در میان زنان است و بعد از سرطان ریه، دومین علت عمده‌ی مرگ‌ومیر ناشی از سرطان در زنان است. آگاهی از علائم سرطان سینه و الزامی بودن انجام غربالگری از روشهای مهم کاهش خطر سرطان سینه به شمار می‌رود. در موارد نادر، سرطان سینه می‌تواند مردان را نیز مبتلا کند، اما در این مقاله به سرطان سینه در زنان می‌پردازیم.
مرحله‌بندی (درجه‌بندی) سرطان سینه
پزشک با توجه به اندازه‌ی تومور و این‌که به غدد لنفاوی یا قسمت‌های دیگر بدن گسترش‌یافته است یا نه مرحله‌ی سرطان را مشخص می‌کند. روشهای مختلفی برای درجه‌بندی مراحل سرطان سینه وجود دارد. یک روش آن از مرحله‌ی 0–4 است، هرکدام از این مراحل نیز زیرگروه‌هایی وجود دارد. چهار مرحله‌ی اصلی در ادامه آمده است، اما زیرگروه‌ها و جزئیات خاص هر سرطان ممکن است به سایر مشخصات تومور بستگی داشته باشد.
- مرحله‌ی 0: در این مرحله که به‌عنوان کارسینوم مجرایی درجا (DCIS) شناخته می‌شود، سلول‌ها فقط داخل مجاری هستند و به بافت‌های اطراف حمله نکرده‌اند.
- مرحله‌ی 1: در این مرحله، اندازه‌ی تومور تا 2 سانتی‌متر است. غدد لنفاوی تحت تأثیر قرار نگرفته است، یا گروه‌های کوچکی از سلولهای سرطانی در غدد لنفاوی وجود دارد.
- مرحله 2: اندازه‌ی تومور تا 2 سانتی‌متر است و شروع به گسترش به غدد لنفاوی اطرافش کرده است، یا اندازه‌ی آن ۲ تا ۵ سانتی‌متر است و به غدد لنفاوی هنوز گسترش نیافته است.
- مرحله 3: طول تومور تا 5 سانتی‌متر است و به چندین غده‌ی لنفاوی گسترش‌یافته یا تومور بزرگ‌تر از 5 سانتی‌متر است و به تعداد کمی از غدد لنفاوی گسترش‌یافته است.
- مرحله 4: سرطان به اندام‌های دورتر، مانند استخوان‌ها، کبد، مغز یا ریه‌ها تهاجم داشته است.
انواع سرطان سینه
انواع مختلفی از سرطان سینه وجود دارد، ازجمله:
- کارسینوم مجرایی: این سرطان از مجاری شیر شروع می‌شود و شایع‌ترین نوع سرطان سینه است.
- کارسینوم لوبولار: این سرطان از لوبول‌ها شروع می‌شود.
سرطان تهاجمی سینه زمانی است که سلولهای سرطانی از داخل لوبول‌ها یا مجاری خارج می‌شوند و به بافت‌های مجاور حمله می‌کنند. این مسئله احتمال گسترش سرطان به دیگر بخش‌های بدن را افزایش میدهد. سرطان غیرتهاجمی سینه وضعیتی است که سرطان در محل شکل‌گیری خود باقیمانده و هنوز گسترش نیافته باشد. بااین‌حال، این سلولهای سرطانی گاهی اوقات می‌توانند به سرطان سینه‌ی تهاجمی تبدیل شوند.
نحوه تشخیص سرطان سینه
پزشک اغلب سرطان سینه را با توجه به نتیجه‌ی غربالگری روتین یا معاینه‌ی سینه و علائم آن تشخیص میدهد. آزمایش‌ها و روشهای تخصصی دیگری وجود دارد که به تأیید تشخیص پزشک کمک می‌کند.
معاینه‌ی بالینی سینه
پزشک سینه‌ها را ازنظر وجود توده و سایر علائم چک می‌کند. در طول معاینه، از فرد خواسته می‌شود که بنشیند یا بایستد و دست‌هایش را در موقعیت‌های مختلف (مانند بالای سر یا کنار بدن) قرار دهد.
تصویربرداری‌ها
آزمایش‌های فراوانی وجود دارد که می‌تواند به تشخیص سرطان سینه کمک کند.
ماموگرافی: ماموگرافی نوعی عکس‌برداری با پرتو ایکس است که پزشکان معمولاً در غربالگری اولیه‌ی سرطان سینه استفاده می‌کنند. ماموگرافی تصاویری به ما ارائه میدهد که می‌تواند در تشخیص هرگونه توده یا نا بهنجاری به پزشک کمک کند. پزشک معمولاً نتایج مشکوک را با آزمایش‌های بیشتر پیگیری می‌کند. گاهی نیز ممکن است ماموگرافی مورد مشکوکی را نشان دهد که بعد از انجام تست‌های تشخیصی دیگر، معلوم می‌شود سرطان نبوده است.
سونوگرافی: اسکن سونوگرافی از طریق امواج صوتی، تفاوت توده‌ی جامد و کیست پر از مایع را نشان میدهد و به تشخیص دکتر کمک می‌کند.
ام‌آر‌آی: تصویربرداری دقیق مغناطیسی یا همان ام‌آر‌آی، تصاویر مختلفی از سینه را با هم ترکیب می‌کند تا به پزشک در تشخیص سرطان یا سایر ناهنجاری‌ها یاری کند. پزشک ممکن است ام‌آر‌آی را بعد از انجام ماموگرافی یا سونوگرافی توصیه کند. پزشک گاهی اوقات از روش ام‌آر‌آی به‌عنوان راهی برای غربالگری افرادی که دارای ریسک بیشتر درزمینه‌ی سرطان سینه هستند، استفاده کند.
نمونه‌برداری
در نمونه‌برداری (بیوپسی)، پزشک نمونه‌ای از بافت مشکوک را استخراج کرده و برای تجزیه‌وتحلیل به آزمایشگاه ارسال می‌کند. این کار مشخص می‌کند که سلول‌ها سرطانی هستند یا خیر. اگر سرطانی باشد، نمونه‌برداری نشان میدهد که چه نوع سرطانی ایجادشده است و آیا سرطان به هورمون حساس است یا خیر.
تشخیص پزشک پس از انجام آزمایش‌های مختلف، شامل موارد زیر نیز می‌شود:
- اندازه‌ی تومور
- میزان گسترش سرطان
- تهاجمی یا غیرتهاجمی بودن آن
قرارگیری بیمار در هر مرحله از بیماری، تعیین‌کننده احتمال بهبودی فرد و دوره‌ی ایده آل درمان او است.
درمان سرطان سینه
درمان به عوامل مختلفی بستگی دارد، ازجمله:
- نوع و مرحله‌ی سرطان
- حساسیت فرد به هورمون‌ها
- سن، سلامت کلی و ترجیحات فرد
گزینه‌های اصلی درمان عبارت‌اند از:
پرتودرمانی
- عمل جراحی
- درمان بیولوژیکی، یا دارودرمانی هدفمند
- هورمون درمانی
- شیمی‌درمانی
مرحله‌ی سرطان، سایر بیماری‌های زمینه‌ای شخص و ترجیحات او در نوع درمانش تأثیرگذار خواهد بود.
عمل جراحی
گاهی نوع و مرحله‌ی سرطان، عمل جراحی را برای فرد ضروری می‌کند. ترجیح بیمار و نظر پزشک، تعیین‌کننده‌ی نوع عمل جراحی است. انواع جراحی شامل این‌هاست:
لامپکتومی: این روش شامل برداشتن تومور به همراه مقداری از بافت سالم اطراف آن است.
جراحی لامپکتومی می‌تواند به جلوگیری از گسترش سرطان کمک کند. اگر تومور کوچک باشد و جدا کردن آن از بافت اطراف راحت باشد، این روش می‌تواند یکی از گزینه‌های درمان باشد.
ماستکتومی: ماستکتومی ساده شامل برداشتن لوبول‌ها، مجاری، بافت چربی، نوک سینه، آرئول (هاله‌ی دور نوک سینه) و مقداری از پوست است. در بعضی از انواع آن، جراح غدد لنفاوی و عضله‌ی دیواره‌ی قفسه سینه را نیز برمی‌دارد.
در این بخش، با انواع مختلف ماستکتومی آشنا می‌شوید.
نمونه‌برداری از غدد لنفاوی نگهبان: ا گر سرطان سینه به غدد لنفاوی نگهبان (اولین غددی که سرطان می‌تواند به آن‌ها گسترش یابد) برسد، ممکن است از طریق سیستم لنفاوی به سایر قسمت‌های بدن گسترش پیدا کند. اگر پزشک در غدد نگهبان، سرطان پیدا نکند، معمولاً برداشتن غدد لنفاوی باقیمانده ضرورتی ندارد.
برداشتن غدد لنفاوی زیر بغل: اگر پزشک در غدد لنفاوی نگهبان، سلول سرطانی پیدا کند، ممکن است برداشتن تعدادی از غده‌ها‌ی لنفاوی زیر بغل را توصیه کند. این می‌تواند از گسترش سرطان جلوگیری کند.
بازسازی: به دنبال ماستکتومی، جراح می‌تواند سینه را بازسازی کند تا طبیعی‌تر به نظر برسد. این کار می‌تواند به فرد کمک کند تا با تأثیرات روانی برداشتن سینه، کنار بیاید.
جراح می‌تواند بازسازی سینه را هم‌زمان با ماستکتومی یا بعد از آن انجام دهد. او ممکن است از پروتز سینه یا بافت قسمت دیگری از بدن استفاده کند.
پرتودرمانی
بیمار ممکن است حدود یک ماه پس از جراحی، تحت پرتودرمانی قرار گیرد. در پرتودرمانی، تومور با دوزهای کنترل‌شده‌ی پرتوها، مورد هدف قرار می‌گیرد. این کار هرگونه سلول سرطانی باقیمانده را نابود می‌کند.
شیمی‌درمانی
درصورتی‌که پزشک تشخیص دهد که احتمال بازگشت یا گسترش سرطان هنوز وجود دارد، ممکن است از داروهای شیمی‌درمانی سیتوتوکسیک برای نابود کردن سلولهای سرطانی استفاده کند. وقتی شیمی‌درمانی بعد از جراحی انجام می‌شود، پزشکان آن را «شیمی‌درمانی» کمکی می‌نامند.
گاهی اوقات، به‌منظور کوچک کردن تومور و آسان‌تر کردن برداشتن آن، شیمی‌درمانی قبل از جراحی انجام می‌شود. در این صورت، پزشکان آن را «شیمی‌درمانی کمکی قبل از جراحی» می‌نامند.
هورمون درمانی
پزشکان از انسداد هورمون‌ها برای جلوگیری از بازگشت «سرطان‌های سینه‌ی حساس به هورمون» استفاده می‌کنند. هورمون درمانی ممکن است برای درمان سرطان‌هایی با گیرنده‌ی استروژن مثبت و گیرنده‌ی پروژسترون مثبت استفاده شود.
آن‌ها معمولاً از روش انسداد هورمون بعد از جراحی استفاده می‌کنند اما گاهی اوقات برای کوچک کردن تومور قبل از جراحی نیز این روش را به کار می‌برند.
درمان به روش انسداد هورمون ممکن است تنها گزینه برای افرادی باشد که کاندید مناسبی برای جراحی، شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی نیستند.
گاهی پزشکان توصیه می‌کنند فرد تا 5-10 سال پس از جراحی هورمون درمانی داشته باشد. بااین‌حال، این درمان بر سرطان‌هایی که به هورمون‌ها حساس نیستند تأثیرگذار نیست.
داروهای مسدودکننده‌ی هورمون شامل موارد زیر می‌باشد:
- تاموکسیفن
- مهارکننده‌های آروماتاز
- فرسایش یا سرکوب تخمدان
- گوسرلین که یک داروی آگونیست آزادکننده‌ی هورمون لوتئینه‌کننده است و تخمدان‌ها را سرکوب می‌کند
درمان هورمونی ممکن است روی باروری تأثیر بگذارد.
درمان بیولوژیکی
داروهای هدفمند می‌توانند انواع خاصی از سرطان سینه را از بین ببرند؛ مانند:
- تراستوزوماب (هِرْسِپتین)
- لاپاتینیب (تیکِرب)
- بواسیزوماب (آواستین)
به‌طورمعمول، روشهای درمانی سرطان سینه و در کل تمام سرطان‌ها عوارض جانبی شدیدی دارد. بیمار و خانواده‌ی او باید درباره‌ی، شیوه درمان و خطرات احتمالی با پزشک متخصص مشورت کرده و راه‌های کم کردن عوارض جانبی را بررسی کنند.